Aldaketa fisikoen eta kimikoen artean badago funtsezko desberdintasun bat. Aldaketa fisikoetan, substantziek itxura, forma edo kolorea alda dezakete, baina ez izaera; lehengo berberak izaten jarraitzen dute. Adibidez, ur likidoa lurrun bihurtzen denean, aldaketa oso nabarmena da, baina ura izaten jarraitzen du. Arkatza apurtzen dugunean, forma aldatzen dugu, baina ez materiala. Aldaketa fisikoez hitz egiten dugu orobat substantzia bat baino gehiago nahastu baina haien izaera aldatzen ez denean (gatza edo harea urarekin, adibidez), hau da, nahasketak banatzeko aztertu ditugun metodoen bidez hasierako substantziak berreskuratu daitezkeenean.
|
|
Aldaketa kimiko batean, hasierako substantziek -kasu honetan erreaktiboak izena dute- beren artean erreakzionatu eta beste batzuk eratzen dituzte, produktu izenekoak eta oso propietate ezberdinak dituztenak. Prozedura fisiko baten bidez ezinezkoa da atzera itzultzea (ez berotuz, ez hoztuz, ez iragaziz, ez lurrunduz, ez beste inola). Prozesu hori maila mikroskopikoan gertatzen da: erreaktiboak osatzen dituzten atomoen arteko loturak apurtu egiten dira, eta atomo horiek berrantolatu, lotura berriak sortu, eta hasierakoez bestelako substantzia bat edo gehiago sortzen dituzte. Prozesu hori ikusteko, "lupa kimiko" berezi bat beharko genuke, maila molekularrean zer gertatzen den erakusteko. Hala ere, behatzaile onak bagara, "luparik gabe" egin dezakegu, izan ere, erreakzio kimiko batzuetan badaude zenbait kanpo-aldaketa, gertatu denaren adierazle; esate baterako:
- Prezipitatu solidoak agertzen dira.
- Gasak askatzen dira (burbuilak).
- Hasierako tenperatura igo edo jaitsi egiten da.
- Kolore-, usain- edo zapore-aldaketak gertatzen dira.
Baina, kontuz! Aldaketa fisiko batzuetan ere izaten da kolore-aldaketarik, baina ez dago, horregatik, erreakzio kimikorik (uretara koloratzailea botatzen dugunean, adibidez).
Gai al gara aldaketa fisikoak eta kimikoak bereizteko? Jantzi mantalak, eta goazen laborategira!
