Saltatu nabigazioa

Grabitatea modelatzen

Simulatzen nola funtzionatzen duen grabitateak

Grabitatea da, seguruenez, indarrik ezagunena. Grabitateaz pentsatzen dugunean, burura datorkigu zelan Newtoni sagarra jausi zitzaion buru gainera. Isaac Newtonek “grabitazio unibertsalaren legea” formulatu zuen. Lege horren arabera, nola Lurrak erakartzen duen sagarra, hala erakartzen du sagarrak Lurra ere. Masa duen edozein objektuk grabitate-indarra eragiten du gainerako objektu guztietan. Baina Lurrak halako masa handia du, non gainditzen baititu gainerako objektu guztiek planetan dituzten grabitate-interakzioak. Hori dela eta, sentitzen dugu grabitateak Lurrerantz eramaten gaituela, baina ez dugu igartzen beste objektu batzuek erakartzen gaituztela, zeren haien masa Lur planeta baino askoz txikiagoa da. Interakzio horietan, masa, distantzia eta tamaina dira gehien eragiten duten faktoreak. 

Newton y Einstein
Pilar Etxebarria. Newton eta Einstein (Jabari publikoa)

Erlatibitatearen teorian, Einstein haratago doa, eta dio grabitate-indarra geometriaren efektua baino ez dela. Lurraren masak gure inguruneko espazioa-denbora deformatzen du, halako moldez non espazioak berak lurrerantz bultzatzen baikaitu. Zaila, ezta? 

Ataza: nola funtzionatzen du grabitateak?

Iraupena:
Saio bat
Taldekatzea:
Taldeka
Jorge Barrios. Kanikak (CC0)

Kontzeptu hauek zailak dira ulertzen. Beraz, hurbilketa bat egingo dugu oso material sinpleko eredu batekin. Lau taldetan jarriko gara.

Materialak taldeko

  • Gutxi gorabehera, 200x200 cm-ko oihala (izara bat, adibidez).
  • Hainbat neurritako kanikak eta pilotak
  • Billar-bola bat edo laranja bat (zerbait biribila eta astuna)
  • Balantza
  • Zinta metrikoa
  • Zinta itsaskorra
  • 8–10 aulki

Prozedura

  1. Oihala zabalduko dugu hainbat aulkiren artean; zinta isolatzailea erabilita, oihala eta aulkiak lotuko ditugu. Oihalak ez du egon behar oso tenk, baina ezta oso nasai ere.
  2. Oihalaren erdian, billar-bola bat jarriko dugu. 
  3. Erabiliko ditugun objektuak pisatuko ditugu, eta neurtuko dugu zer diametro duten. Taldeko, 6 objektu.
  4. Oihalaren muturretik, neurri eta masa desberdineko kanikak eta pilotak askatuko ditugu. Txandaka, banan-banan. Zer gertatzen da? Taula baten, emaitzak idatziko ditugu, modu kuantitatiboan (azkarrago doa, ez hain azkar, denbora gehiago edo gutxiago behar du...).
  5. Orain, eragiketa errepikatuko dugu, baina oihalaren erdigunetik hurbilago askatuko ditugu objektuak, eta emaitzak beste taula baten idatziko ditugu. Zer alde dago?
  6. Oihalaren erdigunetik, billar-bola kenduko dugu, eta oihala gehiago tenkatuko dugu. Berriro egingo dugu. Zer gertatzen da?
Objetua Masa (gr) Tamaina diametroa (cm) Zein da emaitza oihalaren muturretik askatzean? Zein da emaitza oihalaren erdialdetik askatzean?
1
2
3
4
5
6

Ondorioak

  1. Ikusitakoak ikusita, erlazionatu al digu grabitatearen erakarpena, distantzia eta gorputzen tamaina, Newtonek deskribatzen duen moduan? 
  2. Eredu bera erabiliz gero Einsteinen teoria ulertzeko, zer ordezkatzen du izarak?
  3. Idatzi txosten bat taldeka, eta ikasgelan partekatuko dugu.

Hausnarketa eta ebaluazioa

Ataza amaituta, hartu ikasketa-egunerokoa eta egin dezagun hausnarketa, orain da-eta horretarako momentua. Hona iradokizun batzuk:

  • Zer ikasi dut?
  • Prozesuan zehar zerk harritu nau gehien? Zergatik?
  • Aldatu al dut aurretik neukan iritzirik? Zein?
  • Zer izan da zailena? Zergatik?

Ebaluazioa

Lana Idatzizko txosten zientifiko baten balioespen-eskala honekin baloratuko da (deskargatu odt formatu editegarrian eta pdf formatuan)

Creado con eXeLearning (Ventana nueva)